Magazyn gier „Joker” i RPG

Nie piszę tu o niczym nowym. Borejko już kiedyś o „Jokerze” wspominał. Niestety, blog „Git Games” zniknął, a po śmierci Adriana nie ma raczej szans na odzyskanie kompletu jego tekstów dotyczących historii RPG w Polsce (tutaj zebrałem, co mi się udało wyszperać w sieci). Nawet Wayback Machine nie skopiowała wszystkiego… Stąd pozwalam sobie na swego rodzaju powtórkę, zwłaszcza że mogłem zeskanować strony z czystego, w zasadzie nieużywanego egzemplarza czasopisma. Może się to komuś przyda.

„Joker” nr 2 (1989 r.)

Pierwszy numer czasopisma „Joker” – z podtytułem „Magazyn gier” – ukazał się w 1987 roku jako wydanie specjalne miesięcznika „Problemy”. Nie wiem, niestety, jaka była zawartość tego wydania, gdyż nigdy nie miałem go w rękach. Może kiedyś uda mi się go upolować (gdyby ktoś miał i chciał się pozbyć, proszę o kontakt).

Drugi numer ukazał się w 1989 roku już jako dodatek do miesięcznika „PAN”. Całe wydanie wyszło najwyraźniej spod ręki figurującego w stopce jako „autor” Jacka Ciesielskiego (Borejko sugerował także współpracę Wojciecha Pijanowskiego). Czasopismo zapewne dopadłem w kiosku jako fan gier wszelakich. Wiele z niego nie zapamiętałem, choć zafascynował mnie w tym właśnie wydaniu jeden artykuł, zatytułowany Gra fantazji. Potem zapomniałem o nim na długo i dopiero kilkanaście lat później, m.in. dzięki Borejce, mgliste wspomnienia wróciły: tam było coś o RPG! Sprawdzić nie było jak, mój egzemplarz przez lata gdzieś się zawieruszył. Były na szczęście skany zrobione swego czasu przez Borejkę, niestety z egzemplarza nie pierwszej świeżości. Prawdę mówiąc za bardzo się wtedy w tekst nie wgłębiłem.

„Joker” nr 2 (1989 r.)

Niedawno z głupia frant wyszukałem „Jokera” na Allegro. Był! Drugi numer, w świetnym stanie. Egzemplarz szybko wylądował u mnie w domu, a chwilę potem trafił na skaner. Interesujące dla nas, erpegowców, strony zebrałem w jeden PDF – link znajdziecie pod tekstem. Oczywiście przeczytałem całość jeszcze raz. To była interesująca lektura.

Najbardziej zaskoczył mnie zapis w stopce czasopisma: ilustrację autorstwa Larry’ego Elmore’a przedrukowano za zgodą TSR. Rok 1989 to początki transformacji ustrojowej, wolna amerykanka w wielu dziedzinach życia, brak ustawy o prawach autorskich, drogie telefony do USA, Polska jeszcze nie podpięta do światowej sieci (wciąż obowiązuje embargo technologiczne). A tu ktoś – zapewne Jacek Ciesielski – zadał sobie trud załatwienia zgody posiadacza praw do ilustracji.

„Joker” nr 2 (1989 r.)

Co do samego artykułu o RPG… Z lektury Gry fantazji 30 lat temu najlepiej zapamiętałem „bajkę” o Gygaxie i Arnesonie – dzisiaj nie mogę tego inaczej nazwać, choć wizja roztoczona przez Ciesielskego nadal emanuje czymś magicznym. Nie ma nic wspólnego z faktyczną historią powstania Dungeons & Dragons, lecz wciąż czyta się to fantastycznie – jestem pewien, że mając 10 lat, uwierzyłem w każde słowo. Reszta tekstu nie jest wiele lepsza, choć ideę gier fabularnych wyjaśnia on całkiem nieźle. Uśmiech budzą opisy systemów, zwłaszcza pomieszanie Warhammera Fantasy Battle z Warhammerem FRP.

Pod koniec lektury znów zaskoczenie. W konkursie można było wygrać podręcznik do gry Dragon Warriors. Ciekawe, czy ktoś wziął w nim udział i czy wręczono nagrodę? Kolejny numer „Jokera” nigdy się nie ukazał, a przynajmniej nigdzie nie znalazłem o nim wzmianki. Oprócz tego jest tu jeszcze jedna ciekawa rzeczy. Nagrodę opisano jako „grę fantasolo” – wymyślony przez Ciesielskiego termin oznaczający dobrze znaną dzisiaj „grę paragrafową” – lecz mam co do tego pewne wątpliwości. Dragon Warriors doczekało się co prawda paru gamebooków, lecz były one wydawane pod tytułem Blood Sword. Czyżby tak naprawdę chodziło o podręcznik do RPG? Wydawnictwo Corgi wypuściło podręczniki do DW w zwykłym formacie książkowym w miękkiej oprawie (podobnie zresztą zrobiło z brytyjskim wydaniem  Tunnels & Trolls). Może stąd pomyłka i faktycznie można było wygrać erpega?

„Joker” nr 2 (1989 r.)

Warto zaznaczyć, że artykuł z „Jokera” nie był niczym nowym – to mocno okrojoną wersją tekstu Jacka Ciesielskiego Gra fantazji z „Magazynu Razem” 11/86 lub 5/87. Borejko na swojej osi czasu dotyczącej historii RPG w Polsce wspomniał, że tekst z „Jokera” był wcześniej dwukrotnie publikowany. Na osi zaznaczono Grę fantazji jako tekst z „Magazynu Razem” 5/87, lecz na sporządzonej – zapewne później – przez Borejkę liście bibliograficznej wskazano wydanie 11/86, i tak też Adrian opisał to na blogu. Na wciąż dostępnym w sieci skanie artykułu brakuje oznaczenia numeru czasopisma. Może ktoś ma archiwalia i potwierdzi?

Tekst w „Jokerze” nie był prawdopodobnie pierwszym opisem gier fabularnych, jaki przeczytałem w życiu. Podejrzewam, że wcześniej mogłem trafić na wzmianki w „Fantastyce” czytywanej przez mojego ojca (na „Razem” niestety się nie załapałem). Tyle że niewiele wtedy z tego wszystkiego rozumiałem. Z drugiej strony znałem już Dreszcz i Labirynt śmierci oraz Magię i miecz. Niedługo potem doszły Battletech i Potyczka. Grunt był przygotowany.

Plik do pobrania: „Joker” – artykuł „Gra fantazji”